Hans Croiset

– dit verslag van de tournee van De Vader verscheen oorspronkelijk op Facebook –

Gisteren thuisgekomen uit Zaandam, het Zaantheater, aardig bezet, aardig, niet vol. “Ja toneel loopt niet zo stralend als we wel zouden willen”, zei de directrice, “dus wij zijn hier met jullie 350 man dik tevreden”. “Waar ligt dat dan aan? Er wordt toch fantastisch toneel gespeeld in ons land?”
“Een groot deel van ons publiek vindt toneel nou eenmaal te moeilijk, vooral de gesubsidieerde gezelschappen, die brengen, zeggen ze veel te intellectualistische stukken, of interpretaties die velen boven de pet gaan.”
Onder de rook van Amsterdam weer hetzelfde gesprek zoals in zoveel schouwburgen ver verwijderd van de Randstad. Zou het niet tijd worden om naast alle capaciteiten die je moet hebben om schouwburgdirecteur te zijn/worden niet goed zijn wanneer in hun cahier des charges ook komt te staan dat het doel moet zijn, behalve de begroting rond te krijgen, publieksuitbreiding te bereiken op basis van educatie: *een vrolijke cursus toneel kijken, gesprekken aangaan met enthousiaste acteurs, die NIET bekend hoeven zijn van weer een politieserie, toeschouwers verleiden om hun visie op het gebodene in groepsgesprekken kenbaar te maken. De trouwste bezoekers ambassadeurs van het theater te maken, wie de meeste buurtgenoten binnenhaalt belonen met een vrijkaartje.
Enfin zo kan ik nog wel even doorgaan. Zaandam heeft een bloeiend amateurtoneelcircuit, dus een ideale voedingsbodem voor een actief wervingsbeleid. Toneel is voor onze samenleving die in steeds meer groepjes uit elkaar valt een probaat bindmiddel, toneel is bij uitstek van oudsher een publieksspiegel, toneel is in staat mensen onderling te binden, zelfs in een donkere zaal kan een menigte bezoekers elkaar draadloos bereiken en een eenheid worden.
Ik hou maar op, ik verval in herhalingen en niets is zo storend als het vervallen in herhalingen.
Terug naar de voorstelling in Zaandam: onze voorstelling van De Vader maakte duidelijk veel indruk, Freek was er met zijn vrouw, Mette Bouhuis en Bruun Kuijt, (regisseurs) de schoonouders van mijn zoon Jules, enfin bekenden te over die mijn speelavondje door hun aanwezigheid een aparte kleur (van binnen) gaven. Lang Applaus, en weer een toverachtig mooie bloemenstruik. (Boze tongen beweren dat het trouw vermelden van de bloemen die we vaak krijgen, de nog te bezoeken schouwburgen dwingt om ook voor zo’n kleurrijk einde te zorgen, nou daarop zeg ik dan maar: “Leeuwarden, Veghel en Zeist, wanneer het einde bloemenloos eindigt is dat geen enkel probleem, als jullie maar zorgen dat de zaal vol zit!”)

– dit verslag van de tournee van De Vader verscheen oorspronkelijk op Facebook –

Oosterhout. Wat stel je je daar als toneelspeler bij voor als je naar een schouwburg in dat stadje afreist. Was er nog nooit geweest, ik herinner me het in ieder geval niet. De verrassing was groot. Een vorig jaar verbouwd theater, mooi zaaltje voor een ruime vierhonderd man/vrouw, warme kleuren, goede voorzieningen op theatertechnisch gebied. Een directrice die ons meteen opving en zo enthousiast over haar theater praatte dat ik dacht “nou ben benieuwd hoe het publiek hier is”. Ook dat bleek een goede greep, bijna helemaal vol tot bovenin. Een amphitheater was het, en dat vind ik altijd een prettige ‘wand’ om tegen te spelen. Alleen de naam van het pand vond ik dan weer vreemd: de Dussel! Of die naam is in de plaatselijke taal verankerd, en voor ons westerlingen een raadsel, of het is weer zo’n rare fantasietitel, net als de Leest, de Kist, of andere aan alles refererende titels die niets te maken met wat er zich binnen in die panden afspeelt. Dit ter zijde, ik zal eens nazoeken wat de diepere betekenis er van is.
De voorstelling ging goed, steeds meer fragmenten ontstaan op het moment, of borrelen een spannende kant op, ik kon er best plezier in hebben. Kleine uitvindinkjes gedaan, die niemand opvallen, maar die je eigen inzet andere kantjes laten vertonen. Soms weet ik achteraf absoluut niet wat ik doe of deed, en dat zijn dan hoor ik achteraf van mijn altijd oplettende collega’s, mijn beste momenten. Nog steeds, na meer dan zestig voorstellingen lukt het me om niet te weten wat de volgende scène is. Zal vreemd lijken, maar dat heb ik nodig om niet te hoeven anticiperen, om niet in de val van een logische opbouw of afbraak te trappen. In de donkerslagen stuurt mijn collega Rian trouw en secuur me in het donker door het labyrinth van de volstrekt onlogische scène-opbouw. Het zou voor ingewijden een spannend filmpje zijn, dat wat er tussen de scènes in gebeurt, het geren en gevlieg om de rekwisieten te verwijderen stuk voor stuk. Iets dat voor het publiek onzichtbaar blijft door de verblindende belichting die op de zaal gericht staat.
Het deed me wel wat hoor om na afloop zoveel bravo roepende mensen tegenover ons te zien staan, zal er niet gauw aan wennen, maar leuk is het wel. Nu twee dagen vrij en dan is Zaandam aan de beurt. Prettig weekend.